Moeilijke tijd in Balikesir

Ze slaat haar ogen en handen ten hemel en begint daarna haar verhaal. Verwachtingsvol kijk ik Esra aan, de enige die de moeite neemt om echt alles voor mij te vertalen. Niet dat de anderen het niet willen, maar zij kan naast Sinan het beste Engels en ze mag mij heel graag. Ze neemt daarom ook graag iedere moeite om te vertellen wat men bespreekt.

Sinan zijn moeder –ze heet Güzin- heeft het woord. We zijn met 10 mensen in een vrij kleine kamer van het huis van Sinan zijn tante en lieve oma. Zij zijn ook aanwezig, en daarnaast ook de oom van Sinan, zijn vrouw en hun zoon, Salih en Defne. De kamer is niet heel groot maar toch passen er een stoel, een driezitsbank en een tweezitsbank in.

Wanneer Güzin haar verhaal begint zijn meteen alle ogen op mij gericht. Ik weet dus direct dat ze het over mij heeft. Esra woord voor woord vertaalt, vlecht ik het haar van Defne in. “Zij is een geschenk van god aan Sinan. Aan onze familie. Ze is heel speciaal voor ons. Een gift!” Daarna kijkt Sinan zijn moeder mij aan en glimlacht. Ik lach terug en Esra schiet in de lach. Ze zegt dat ik vast denk dat ze gek zijn. In wat voor familie ben ik in godsnaam terecht gekomen haha!! Natuurlijk denk ik dit niet, maar de manier hoe de mensen hier praten en met elkaar omgaan is voor mij wel redelijk nieuw. Totaal anders dan ik in Nederland gewend ben, waar de mensen toch wat verder van elkaar lijken te staan en toch minder snel hun emoties laten zien. Natuurlijk houden de mensen in Nederland net zoveel van elkaar als de families hier doen. Maar de manier waarop zij dit aan elkaar kenbaar maken is veel intenser dan in ons platte landje.

Natuurlijk vind ik het wederom een heel mooi compliment. Mijn wangen kleuren langzaam rood en het gevoel van verlegenheid speelt in mij op. Deze familie is heel gelovig maar op een heel positieve manier. Ze zien me echt als een godsgeschenk en bij deze gedachte moet ik wel innerlijk lachen. Ik prijs mijzelf gelukkig. Ik heb hier vele nachten over nagedacht. Hetgeen wat ikzelf geloof is anders dan wat de mensen hier geloven. De manier hoe ik er mee om ga, is evenzo totaal anders en dit had ook kunnen botsen met mijn eigen normen en waarden. Maar het valt me mee. Hoewel het er soms echt dik bovenop ligt, ervaar ik het niet als vervelend en dat is echt een pak van mijn hart. Zij proberen in alles het positieve te zien, en dat is niet anders dan hoe ik ben.

De 77 jarige oma van Sinan –met het uiterlijk van een wijze 90 jarige- zegt dat ze Sinan in 10 jaar tijd nooit zo gelukkig heeft gezien. En Esra bevestigd dit en evenzo ook de moeder van Sinan. Allen blijven ze maar zeggen dat ik zo een mooi karakter heb, en zo dapper ben om wat ik heb gedaan. Sinan spreekt ook vol lof over mij en zijn moeder vult aan dat zij en de rest van de familie mij enorm liefhebben. Ze houden van mij, en hopen dat ik me op mijn gemak voel. Ze beseffen heel goed dat het moeilijk voor mij is, dat ik mijn eigen familie en vrienden heel erg mis –dat dit ook niet zomaar weg gaat bij het krijgen van zoveel liefde van deze mensen- en dat het moeilijk is om in een vreemd land te wonen. Een land dat echt heel anders is dan waar ik geboren en getogen ben.

Ik vind het mooi om te horen –ik kan ook niet anders-, maar ben het nog steeds niet gewend en soms is het ook wel vermoeiend. Het is niet dat ik het gevoel heb dat ze het niet menen, ik zie en voel heel goed dat ze het menen vanuit het diepste van hun hart. Het is moeilijk uit te leggen wat het met je doet. Maar dit ophemelen van mijn persoon en karakter, geeft me het gevoel dat ik iets waar te maken heb. Al doe ik nu totaal geen moeite wat er voor zorgt dat ze dit zeggen. De nuchtere Hollandsche in mij spreekt me er vaak genoeg op aan. Het houden van iemand, of iemand als een goede vriend zien, kost bij mij echt wat meer tijd dan het bij deze mensen kost. Ik vind het merkwaardig, maar laat het dus maar allemaal over mij heen komen. Op één of andere manier is het emotioneel uitputtend, maar ik weet niet of dit begrepen kan worden door degene die dit leest.

Aan de andere kant is het eigenlijk zoals het hoort te zijn. Het is mooi om te zien hoe ze over elkaar spreken en hoe ze met elkaar omgaan. Diep vanuit het hart, zonder schaamte, liefdevol en puur. Ze doen er alles aan om de ander -niet alleen mij- een goed gevoel te geven.

Hoewel ik iedereen in deze familie graag mag, heb ik vooral Esra in mijn hart gesloten. Ze doet echt enorm haar best, hoewel het voor haar ook moeilijk is om Engels te praten. Vaak komt ze niet op de juiste woorden en keer op keer pakt ze haar Turks Engelse woordenboek erbij en neemt ze de moeite om het woord dat ze zoekt voor me op te zoeken. Het lijkt haar dagtaak te zijn geworden om mij te helpen waar het maar kan en hier ben ik echt heel erg blij om. Vaak spreek ik dan ook mijn dank naar haar uit! Wanneer zij er niet is, neemt Sinan bijvoorbeeld niet de moeite om echt alles te vertalen. Ik neem hem dit niet kwalijk want het is ook vermoeiend en moeilijk, vooral als je de taal niet volledig vaardig bent. Esra spreekt het wat makkelijker. En zij spreekt ook haar dank naar mij uit, gezien haar Engels er met sprongen op vooruit gaat :)

Dit alles speelt zich af op een moeilijke en emotionele dag. Voor mij vooral.
Het is de dag van Kurban Bayrama. Het offerfeest.

Vrijdag ochtend is het. Vrijdag is de belangrijkste dag voor moslims. Zoals zondag dat voor de katholieken is denk ik. Kurban Bayrama is ieder jaar 10 dagen eerder. De wekker van Sinan gaat om 7u. Best vroeg voor ons doen de laatste tijd. De tijden dat we normaal wakker zijn liggen nu gemiddeld tussen 10u in de ochtend en 2u in de nacht. Dus Sinan heeft wel wat moeite om op te staan vandaag. Maar hij zal wel moeten. Het is traditie dat de mannen op deze belangrijke dag, Kurban Bayrama, vroeg in de ochtend naar de moskee gaan om te bidden. Sinan is daarin geen uitzondering en zal dus ook moeten gaan. Maar ik kan nog blijven liggen en draai me nog een keer om.

Wanneer Sinan mij wakker maakt is het ongeveer half 10. Tijd om op te staan. Ik stap onder de douche en kleed me daarna met mijn mooiste kleren aan in de kleur die ik momenteel het meeste liefheb -Turquoise-. Wanneer iedereen klaar is gaan we naar het huis van Sinan zijn tante en oma. Daar wacht een heerlijk uitgebreid ontbijt op ons van wederom allerlei kazen, zelfgemaakte jam, brood gebakken met kruidnagel –echt heerlijk- en diverse salades. Het fijne van het leven vind ik, dat vrijwel al het eten hier echt puur natuur is. De jams, meestal een stuk of 7 soorten, worden altijd door iemand uit de familie met de hand gemaakt. De diverse olijven die op tafel staan worden zelf geplukt vanuit de velden. Toch wel anders dan hoe wij Nederlanders het kopen in de winkel. Het zelfde geldt voor groente en fruit. Alles wat we eten komt van de markt. Niets is voorverpakt, voorverwerkt of op een of andere manier genetisch gemanipuleerd om er mooier uit te zien. Zelfs de champignonsoep is zelf gemaakt en soepen worden nooit in blik in de supermarkt gekocht.

Sinan moet na het ontbijt snel weg. Hij en zijn oudere broer moeten op zoek naar een geschikt schaap die geslacht gaat worden. De vrouwen blijven thuis en drinken ondertussen thee en kletsen wat.

Dan vraagt Esra in eens of we naar het offer kunnen. Terwijl ik hier nog over aan het nadenken ben hoor ik mijzelf ja zeggen. Esra wil er wel graag heen maar ik hoef natuurlijk niet als ik niet wil. Toch zeg ik weer ja, wanneer Esra mij vraagt of ik het echt zeker weet.

Enkele minuten later belt Salih op. Alles is gereed. Salih staat beneden op ons te wachten met de auto. Naast mij en Esra gaat ook Sinan zijn moeder mee. Wanneer we instappen, vraagt Salih mij voorzichtig of ik wel weet wat er op dit moment staat te gebeuren. Voor ik ja kan zeggen, zeggen Sinan zijn moeder en Esra dit al. “Ja dat weet Ges heel goed!” En ik knik bevestigend. Ik weet wat er gaat gebeuren en het geeft me een gemengd gevoel.

Het is ongeveer 10 minuten rijden en tijdens deze rit valt het me op dat het op staat, waar het anders altijd zo druk is, nu compleet uitgestorven is. Het lijkt op een Nederlandse zondag. We parkeren de auto en lopen achterom naar een afgesloten tuin. Wanneer we aankomen zie ik dat er drie gaten in de grond gegraven zijn. Rechts ligt een betonnen terrasje waar een tafel en enkele stoelen staan. Links ligt gras, een hoop stenen en wat rotsen van de 200 jaar oude muur van de tuin en het even oude huis die langzaam aan het vergaan is. Daarop groeit mos. Het oude huis verliest zijn kalkstenen muur en daarom is goed te zien dat het huis eerst een azuurblauwe kleur had, daarna zonnebloem geel en daarna oud oranje. Enkele ramen zijn gesneuveld of anders donkerbruin gekleurd. De woning is duidelijk al lang niet meer bewoonbaar –en bewoond. Ik vind het een mooie en vredige plek. Er staan oude bomen in de tuin waardoor enkele zonnestralen schijnen. Hoewel de zon zwakjes door de mist heen schijnt is het behoorlijk koud. Gemiddeld 5 graden. Aan de linkerkant staan verder half vergane stenen stalletjes waar nu brandhout in ligt. Vroeger werden er mogelijk schapen of ander klein vee in gehouden. En daar staan ze dan! Twee schapen die nieuwsgierig om zich heen kijken, niet wetende wat er binnen het uur met ze gaat gebeuren! Ze krijgen regelmatig wat aandacht en ze lijken zich helemaal op hun gemak te voelen.

Schuin voor me ligt een hoop met aarde, en daarvoor een gat die Sinan gegraven heeft. Een stuk verder op ligt een kleiner gat. We zijn net op tijd want nu gaat het echt beginnen. Sinan kijkt me aan, draait zich om en negeert mij vervolgens volkomen voor de rest van de dag. Dit maakt mij furieus. Wat heeft dit te betekenen? Esra en de rest van de familie doen er alles aan om mij op mijn gemak te laten voelen. Maar Sinan zegt geen woord meer tegen me en ik besluit dat ik dit ook kan. De rest van de dag dat we hier aanwezig zijn negeer ik hem harder dan hij mij en keur ik hem geen blik waardig. Ik voel me op mijn hart getrapt en voel dat Sinan iets enorm dwars zit. Verder kan ik het met de rest goed vinden en niemand op Esra na heeft in de gaten wat tussen mij en Sinan af speelt. Sinan is ook boos op haar –is te merken, dat ze mij meegenomen heeft naar deze plek. Maar in plaats dat Sinan een gesprek met mij aangaat en vragen aan mij stelt, wordt er in zijn hoofd een denkproces in gang gezet wat hem volledig in beslag neemt. Er niet rekening mee houdend dat ik wel wat steun kan gebruiken.

Dan is het tijd. Beide schapen worden geblinddoekt en één schaap word naar een van de gaten in de grond geleid. De vrouwen blijven op een afstand van ongeveer 10 meter toekijken, en de mannen verzamelen zich om het schaap heen dat wel een beetje tegenstribbelt. Ze leggen het schaap op de grond en beginnen met het opzeggen van een gebed. Sinan is hier ook bij, maar hij vind het echt verschrikkelijk wat duidelijk van zijn gezicht af te lezen is. In tegenstelling tot zijn broer die hier echt van geniet! Hij is echt een trotse afstammeling van de slagerstak in de familie. Vroeger de grootste slager van Balikesir met het grootste land in de stad. Sinan niet, hij moet dit doen vanwege de traditie en het moslimgeloof, maar fijn vind hij het allerminst. Esra vertelt dat dit pas het tweede jaar is dat Sinan er bij is. Hij is enorm gevoelig en bleef voorheen altijd binnen op deze dag. Dat ik hier aanwezig ben, maakt mij dus beter dan Sinan. Daar is iedereen het mee eens en dit spreken ze ook hardop uit, wat ik niet leuk vind voor Sinan. Zelf zie ik het helemaal niet zo. Ik maak duidelijk dat ik het niet als plezier ervaar zoals Salih dat doet. Ik ben er om andere beweegredenen maar niet omdat ik het leuk vind.

Wanneer de mannen met het gebed beginnen, waarin zij hun god vragen om het accepteren van dit offer, word het schaap opmerkelijk kalm. Ik zie een glinstering van de zon op het mes weerkaatsen dat Salih vast houdt. En dan hoor ik Esra naast mij snikken. Een traan rolt over haar wang. Maar niet alleen zij voelt verdriet. Ook een paar van de andere vrouwen beginnen te huilen. Ik sla mijn armen om Esra heen. Zij is nu iets meer dan 4 maanden zwanger van haar tweede kindje en dus extra emotioneel. Ik begrijp het wel, maar toch vind ik het een vreemde gewaarwording. Zij zijn dit allen al gewend. Het is hún traditie. Ik kom echter uit een moderne wereld, europa, waar dit soort taferelen zich niet afspelen. Dus vooral ik zou het er moeilijk mee moeten hebben. Echter ben ik de enige vrouw die geen enkele traan laat wanneer Salih met het scherpe mes de keel van het schaap doorsnijdt. Ik blijf opmerkelijk koeltjes en verbaas mijzelf hiermee. De gedachte dat ik wel niet helemaal lekker in mijn hoofd zal zijn, schiet door mij heen.

Omdat we op een afstand staan zien we het niet heel goed. Gelukkig maar want dat wil ik ook niet. Dat ik aanwezig ben is meer dan genoeg, en ik blijf daarom op een gepaste afstand. Wanneer ik aan Esra vraag of het wel gaat zegt ze dat het voor hun wel moeilijk is om dit te doen. Maar het is nu eenmaal traditie, de wil van hun god. Ze legt een stukje geschiedenis uit, die eigenlijk hetzelfde is als vele andere religies. Een man wilde zijn zoon offeren voor god, maar god zei, doet dit niet, neemt dit schaap (welke op dat moment gezonden werd vanuit de hemel) en offer mij dit opdat u uw zoon niet hoeft te doden. Om het zo maar even te zeggen.

Maar goed. Het schaap was geslacht. Daarna maakte één van de vrouwen een kleine snede in de achterpoot van de schaap. Tussen de huid en het vlees. Daar stopte ze een holle pijp in en blaasde één van de mannen hard in, waardoor het schaap langzaam opgepompt werd als een ballon. Eigenlijk heel walgelijk en bizar om te zien maar wel nodig. Door dit te doen, kan de huid makkelijker afgesneden worden en blijft het vlees goed. Ik kon in ieder geval de logica er wel van inzien.

Daarna brachten ze het schaap naar het betonnen terras. Toen zag ik pas duidelijk de doorgesneden keel van het schaap. Ik zal maar niet op de details ingaan maar een fijn uitzicht was het natuurlijk niet. Toch deed het mij niet zoveel. Ik dagdroomde even weg naar televisie momenten waarin beelden van oorlog, dood en verderf werden getoond en over foto’s op internet van vermoorde mensen. Op dat moment besloot ik dat die beelden veel erger waren dan wat ik nu voor mij zag. Ik moet zeggen dat ik zelfs wel ergere dingen in mijn leven mee heb gemaakt dan wat ik nu meemaakte. Ik verraste mijzelf met het feit dat het me dus eigenlijk niet bijzonder veel deed. Het schaap had niet geleden, tot het moment van het offer hadden ze het schaap echt goed behandeld, en het was binnen een mum van tijd gebeurd. Echt pijn kan het dus niet gehad hebben. De westerse wereld doet veel ergere dingen in de massaproductie dan dat deze mensen hier met dit schaap deden.

Het enige wat mij heel pijn deed, en het voor mij heel moeilijk maakte, was Sinan. Ik begreep niet wat er nu met hem aan de hand was. Natuurlijk was dit voor hem ook niet leuk, maar ik vond dat hij mij –zijn toekomstige vrouw- had moeten steunen –iets wat hij niet deed- omdat het voor mij al helemaal iets nieuws was. Er naar vragen deed ik daarentegen ook niet. Ik vond het geen gepast moment en besloot dat ik dit later vandaag nog wel met hem zou bespreken. Hoe moeilijk het ook voor me was om de dag op deze manier door te brengen.

Het eerste wat ze deden met het schaap toen ze het naar het betonnen terras hadden gebracht, was het hoofd eraf halen. Dat was het vervelendste moment. Het geluid van brekend bot gaat me door merg en been zoals het geluid van nagels op een schoolbord. Eigenlijk klinkt het niet anders dan wanneer iemand zijn of haar vinger knakt. Maar in deze context vond ik het een geluid wat me kippenvel bezorgde en de situatie vond ik maar bizar.

Daarna hingen ze schaap wat er heel raar uit zag, zo opgepompt als een helium ballon en zonder hoofd, ondersteboven op aan een boom. Niet om uit te bloeden want bloed zat er niet meer in het schaap. (Ik heb eigenlijk vrijwel geen bloed gezien, dit lag dus al in één van de gegraven kuilen in de grond en hebben ze na de slacht meteen afgedekt met aarde en bladeren) Daarna ontdeden ze het schaap van zijn vel. Wat heel gemakkelijk en snel ging omdat er lucht tussen het vel en het vlees zat. Ook dit beeld deed mij niets. In documentaires zie je dergelijke dingen wel vaker! Ze deden het professioneel en soepel, waardoor het me meteen duidelijk was dat ze vaker met dit kluitje gewassen hadden.

Daarna haalde ze het vlees van het schaap af. De maag, het hart en de darmen werden in de grootste kuil gelegd, klaar om begraven te worden. Dat ze dit uit het schaap haalde heb ik niet gezien. Op dat moment vond ik het tijd om mij om te draaien en een gesprek aan te gaan met Esra. Nadat het vlees in handelbare stukken was gemaakt (en intussen ook gewassen met water) werden er van een deel kleine stukjes gesneden. Eén deel werd gekookt in een pan. Een ander deel (natuurlijk beide delen maar een fractie van de totale hoeveelheid aan vlees) werd op een vuurtje gelegd nadat het was gemarineerd met kruiden.

Toen dit klaar was gingen ze in een kring om de tafel met eten staan en zei de moeder van Sinan een gebed wat neerkomt op de vraag aan hun god of hij het offer geaccepteerd heeft. Gezien ik geen moslim ben deed ik niet mee, en dit accepteerde iedereen gelukkig ook van mij. Ik bij wijze van niet “amen” zeggen op iets waarvan ik de woorden niet begrepen heb en voor een religie die ik zelf niet praktiseer. Daarna werd dit eerste maal met zijn allen opgegeten. Ik moet zeggen, het smaakte voortreffelijk!! Ik at alleen het vlees en niet het spek wat soms ook wel aanwezig was. Dat heb ik nooit lekker gevonden. Ook had iemand zelf baklava gemaakt en het is de lekkerste die ik ooit gegeten heb!!! Toen we klaar waren werd alles opgeruimd. De grote kuil werd dicht gegooid, het terras werd schoongemaakt en het vlees wat niet gegeten werd, werd verpakt. De ene helft voor de familie, de andere helft voor de armen.

Sinan en Salih moesten nog blijven om het één en ander te regelen. Ik ging met Esra en Sinan zijn moeder mee. Vandaag is ook de dag dat haar man, de vader van Sinan, een jaar overleden is. Dus werd ik meegenomen naar het graf van hem en daarna naar het graf van de rest van de overleden familie. Onderweg naar dit graf moesten we over andere graven lopen. Er waren er zoveel dat niet altijd een pad tussen de graven liep, en daarom wel genoodzaakt waren om over de randen van de anderen te lopen. Sinan zijn moeder pakte mijn hand en kneep hier zacht in. Esra bedankte me uitvoerig. Beide vonden ze het heel dapper van me om vandaag aanwezig te zijn, en zijn ook enorm dankbaar dat ik meegegaan ben naar het graf. Ik toonde hiermee respect, en hoewel ze dit al voor mij hadden, oogstte het nog meer respect voor mij.

Tegen die tijd kreeg ik ook wel een brok in mijn keel. Het hele gebeuren had ongeveer 3u geduurd en ik voelde me emotioneel uitgeput. Door wat ik gezien had, door Sinan, door het bezoeken van een kerkhof, alles bij elkaar werd echt even teveel. Maar ik kon nog net de traan die ik op voelde komen wegslikken. Ik wilde me helemaal niet kwetsbaar opstellen.

Daarna gingen we naar huis. Het huis van Sinan zijn tante. Toen alle vrouwen zich daar verzameld hadden pakte Sinan zijn tante een pakket met stof erin. Hoofddoeken. Ze liet ze één voor één zien en vertelde me dat dit het bruidspakket was. Wanneer iemand ging trouwen mocht de bruid een doek uitkiezen welke ze dan cadeau kreeg. De doeken waren allemaal gemaakt door Sinan zijn oma. Echt knap werk! De randen hadden allemaal zeer fijne versiersels. Eén zo een doek moet zeker wel dágen en úren werk hebben gehad. Ik koos een blauwe uit en uitte mijn dank voor dit prachtige doek. Natuurlijk hoef ik hem niet als hoofddoek te dragen, maar bijvoorbeeld als sjaal. Esra zei daarna een Turks spreek woord “draag het op goede dagen” en gaf me een knuffel. Ook kreeg ik handgemaakte sloffen cadeau, gezien ze ook hier inmiddels wel gewend waren aan mijn koude voeten.

Daarna kreeg ik een jurk te zien die een pronkstuk van de familie was. De jurk was gemaakt van zeer fijn stof en viel door oudheid bijna uit elkaar. De jurk bleek al 150 jaar oud te zijn en was ooit een bruidsjurk geweest van een familielid. Ik vond het erg leuk om dat te zien en het verhaal er achter te horen.

In tussentijd werd ook het eten klaar gemaakt –natuurlijk schapenvlees. Ik was echter zó moe dat ik er niet veel van kon eten. Mijn maag begon op te spelen en dus gaf ik mijn portie aan Sinan.

Na het eten gingen we naar het huis van Sinan zijn moeder, waar wij ook verbleven. Om uit te rusten en om bij te komen. Wanneer Sinan en ik alleen zijn in de kamer vraagt hij wat er aan de hand is. Ik zeg hem dat ik dit beter aan hem kan vragen. Wat bezielde hem? Ik vertel dat ik verschrikkelijk teleurgesteld ben in hem vandaag, en dan, eindelijk, rolt er een traan over mijn wang. Ik voel me te moe om dit te onderdrukken. Woede komt in mij op en vormt zich als een brok in mijn keel, maar vertel Sinan toch nog op een merkwaardige rustige toon wat ik vandaag ervaren heb. Dat het mij enorm zeer heeft gedaan dat hij mij negeerde en mij bijna niet eens een blik waardig keurde. En wat had dat eigenlijk te betekenen???

Dan komt Sinan met zijn versie van het verhaal. Hij wilde niet dat ik er bij was. Dat ik zag wat ze deden met de schapen. Hij vond het te vroeg voor me, en was bang dat ik slecht over dit ritueel zou denken. “Want dat doen heel erg veel mensen in Europa. We zien het dagelijks op TV, hoe mensen reageren op dit ritueel en op ons geloof.” Hij dacht dat ik een té gevoelig en té puur persoon was om dit te zien. Ik reageer hierop door te zeggen dat hij dat gewoon had kunnen zeggen tegen me. Had met mij gepraat!! Hij werd de hele dag zó in beslag genomen door de gedachte dat dit mij zou schaden, dat hij er geen moment bij stil had gestaan om mij te steunen. Om het allemaal makkelijker voor me te maken, in plaats van moeilijker.

Ik zeg hem niet boos te zijn op Esra en dat hij het goed moet maken. Zowel zij als Salih vroegen of ik zeker wist of ik mee wilde en ik zei ja. Het was mijn keuze dus wat hadden ze kunnen doen? Bovendien viel het me al met al eigenlijk wel mee. Nee, fijne beelden zijn het natuurlijk niet, logisch dat ik er geen vreugdedansje bij maak, maar ik ben ook niet geschokt, nachtmerries zal ik er niet van krijgen, en slecht over zijn geloof of over hem en zijn familie denk ik ook niet.

Ik denk dat de meeste mensen niet echt bewust beseffen dat er vroeger geen massaproductie bestond. Dagelijks werden er honderden dieren op meer barbaarse wijze gedood om dienst te doen als voedsel. Ik vond dat ik het met eigen ogen moest zien, voor ik er een mening over kon vormen. En ik ben blij dat ik het gedaan heb. Natuurlijk zal het er in andere dorpen, in andere families anders aan toe gaan dan ik nu meegemaakt heb. Misschien veel bloederiger, barbaarser en schokkender voor westerlingen? Ik weet het niet. Maar deze mensen hebben het schaap goed behandeld, ze hebben het snel gedaan en dus ook vrijwel pijnloos. Ik heb echt hoogstens een paar druppels bloed gezien. Maar meer ook niet.

Emotioneel en moeilijk was het wel. En het zegt niet dat ik er volgend jaar weer bij ben. Maar ik heb mijzelf laten zien dat ik het kan. Ik wilde ook respect tonen aan Sinan en zijn familie. Ik ben geen moslim, ik zal het niet worden ook en dat weet Sinan maar al te goed. Maar ik wilde, en heb laten zien, dat ik hun geloof en levenswijze respecteer. Natuurlijk zijn er ook zaken die mij niet zo aanspreken, maar zolang ze mij in mijn waarde laten in de dingen die ikzelf geloof, doe ik dit ook naar hen toe. Zolang ze niet van me verwachten dat ik meebid, een hoofddoek draag, moslim wordt en hiernaar leef, is er wat mij betreft niets aan de hand. En zo zien zij het gelukkig ook.

Met Sinan daarentegen had ik verder natuurlijk nog wel een appeltje te schillen. Hij was bang voor mijn mening en voor mijn reactie. Dus toen ik een tijdje geleden vroeg hoe het er aan toe ging vertelde hij dat ze een slager betaalde om dit voor hen te doen. Die “slager” was echter zijn broer Salih. Maar al is een leugen nog zo snel.. de waarheid achterhaalt hem wel. Hij heeft natuurlijk wel een flinke uitbrander van mij gehad.

Sinan schrok enorm van mijn reactie die avond. Zo erg dat hij vrijwel zijn gehele Engelse vocabulaire vergat. Het enige wat hij nog uit kon brengen met enig gestotter, was dat het hem echt enórm speet. Hij had verkeerd gedacht over mij, hij had me nooit pijn willen doen, dat hij bang was dat het te vroeg was voor mij om dit te ervaren… en ja, ik had gelijk dat hij me had moeten steunen. Hij wist niet meer hoe hij het moest brengen maar ik begreep wat hij bedoelde. Toch was ik koppig en wilde ik niet meteen toegeven. Ik liet hem dus even voelen dat ik echt boos was, voor ik zijn vele excuses accepteerde. Ik vertelde hem dat hij het nooit meer zo aan moet pakken en dat hij de volgende keer ook gewoon met mij moest praten. En ook ik had natuurlijk weer een les geleerd. Ik had hem net zo goed niet moeten negeren. Dat hij zo enorm van mij schrok (ik denk mijn Hollandse houding die behoorlijk direct kan zijn vergeleken met de houding die Turken kunnen hebben) deed mij ook wel weer kalmeren.

We zijn in slaap gevallen en hebben behoorlijk wat uren gemaakt. De volgende dag werden we pas om 12u ongeveer wakker maar het had ons goed gedaan. Beide voelde we ons niet slecht meer of emotionele uitgeput. Gelukkig maar, want steun in deze tijden, als het voor de één, de ander, of voor beide moeilijk is, is erg belangrijk. Hij heeft zijn les echt wel geleerd, daar ben ik heel zeker van.

De dag vóór de Kurban Bayrama was ook een feestdag. Op deze dag, die al even koud was, gingen we de straat op om brooddeeg, gebakken in olie, weg te geven aan iedereen die maar langs kwam. Het leek een beetje op de oliebollen zoals wij die kennen, en konden ons echt zieketen eraan. Zo lekker!! Deze dag heet Lokma en dit gebakken brood heet net zo. Al snel stond er een hele rij mensen te wachten op deze lekkernij. Binnen 2 uur was het dan ook weer voorbij en konden we aan de thee om op te warmen.

De winkels waren op deze dag extreem lang open. Salih kwam deze dag thuis van zijn werk in Iran en was met de bus naar het grootste winkelcentrum gekomen, ongeveer 35 km bij Balikesir vandaan. Ik keek mijn ogen uit. Zeker een kilometer lang, alléén maar winkels. Het was echt gigantisch!! Gelukkig hadden Sinan en ik geen geld meegenomen, anders hadden we nog wel 3 koffers met goedkope goede kleding kunnen kopen. Om 12u in de nacht gingen we terug naar huis en toen waren veel winkels nog open. We hebben ons rotgelachen deze avond. Er hing verschrikkelijk veel dichte mist. Doodeng was het. Je zag nog geen 3 meter voor ogen, er was géén straat verlichting, en soms ook hele slechte wegwijzers of belijning. We waren muziek aan het luisteren toen we in eens een dichte mist wolk inreden. Preciés op dat moment start er een nieuw liedje, welke een zeer oud kerkelijk/opera muziek was. Het leek wel een slechte horrorfilm! Wanneer de mist een beetje optrok werd de muziek wat vrolijker, en wanneer de mist wat dichter werd, werd de muziek alsof het een film was, onheilspellender en enger. We zaten er echt op te wachten wanneer er links of rechts een vampier of weerwolf voor de auto zou springen. We kwamen echt niet meer bij.

Vervolgens schieten de mannen. Salih en Sinan in de lach, vertellen wat aan Esra en hun moeder doe ook hard beginnen te lachen. Precies op dat moment krijg ik ook een binnenpretje en zeg tegen Sinan dat ie even moet controleren of de ramen niet gewoon beslagen zijn. Ze lachen allemaal nóg harden en dan zegt Esra met grote ogen dat Sinan dat ook toevallig tegen Salih zei. Wat een grap zou het zijn als het niet mistig zou zijn maar gewoon de ramen beslagen!! Met buikpijn van het lachen kwamen we uiteindelijk veilig in Balikesir aan.

Daar zijn we, voor we naar huis gingen, nog even wat gaan eten. Kokorec. Ik zal je maar niet vertellen wat dit precies voor vlees is haha!!! Het lijkt op shoarma maar is dit niet. Maar wel heel erg lekker!!! Tegen de tijd dat we thuis waren was het al half 2 in de nacht. Maar om die tijd waren er, omdat de dag erna een groot feestdag is, de meeste winkels nog open. Grappig om te zien!!!

Nou het is weer een enorm van verslag maar was ook wel behoorlijk veel wat we meegemaakt hebben. Ik ben heel wat ervaringen rijker.Had het ook niet hoeven doen allemaal, maar mijn nieuwsgierigheid won het weer eens.. Ben wel blij als we weer thuis zijn in Side. Daar waar de lucht blauw is, en het weer warmer dan hier. Waar ik lekker een paar dagen in bed kan blijven liggen. Bijkomen van alles wat ik nu heb meegemaakt.

Soms is het net of ik in een film terecht ben gekomen!

Liefs en kusjes aan Allen!